Αντιαντάρτικος αγώνας . Η αεροπορική διάσταση . Μέρος 1ο

γράφει ο Pro από Συμβασιλεύουσα

Οι "αποικιακού τύπου" πόλεμοι των τελευταίων ετών (Αφγανιστάν , Μάλι κτλ) όπου τυπικά μια οργανωμένη στρατιωτική δύναμη καλείται να αντιμετωπίσει τοπικές ή εισαγόμενες αντάρτικες ομάδες ή μονάδες , παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον . Με το αεροπορικό σκέλος των πολέμων αυτών θα ασχοληθούμε στο παρόν άρθρο .
Οι επιχειρήσεις κατά ανταρτών , αναφέρονται ως COIN (COunter INsurgency =  αντιαντάρτικο) . Συνήθως αυτοί οι πόλεμοι δεν έχουν συγκεκριμένο μέτωπο και η αντιμετώπιση των ανταρτών καθίσταται πολύ δύσκολη . Οι αντάρτες δρουν σε ολόκληρη την επικράτεια , πλήτωντας κατά βούληση στόχους της επιλογής τους ,  αστραπιαία , χωρίς προηγούμενη προειδοποίηση και μετά διαφεύγουν . Η αντιμετώπισή τους είναι πάρα πολύ δύσκολη και απαιτεί εγκαιρη προειδοποίηση , υποστήριξη και άμεση εξουδετέρωση των ανταρτών την στιγμή που θα ενεργήσουν ή σε μικρό χρονικό διάστημα από αυτήν . Η εγκαιρη προειδοποίηση λοιπόν γίνεται από εναέρια -κυρίως- μέσα , επανδρωμένα και μη , με ειδικούς αισθητήρες και συστήματα επικοινωνιών που τα καθιστούν ικανά να φέρουν σε πέρας αποστολές συλλογής πληροφοριών , παρακολούθησης και αναγνώρισης . Οι αποστολές αυτές αναφέρονται ως ISR (Inteligence Surveilance Reconaisance) .

MC-12W . Το βασικό επανδρωμένο αεροσκάφος ISR και αεροπορικού συνδέσμου του Αμερικανικού Στρατού . Με βάση αναφορές των χρηστών , με την είσοδο του σε υπηρεσία λειτούργησε ως πολλαπλασιαστής ισχύος . Το C-12 σε διαφορετικές εκδόσεις πετάει με τα χρώματα του Ελληνικού στρατού .

Οι αποστολές τύπου ISR έχουν πολύ μεγάλη σημασία στον σύγχρονο πόλεμο , αφού βοηθούν στον σχηματισμό και  εμπέδωση άποψης σχετικά με την τακτική κατάσταση και την γενικότερη εικόνα του πεδίου επιχειρήσεων . Παλαιότερα , οι αποστολές αυτές εκτελούνταν από εξειδικευμένα  (φώτο-) αναγνωριστικά αεροσκάφη JET ή άλλα αεροσκάφη με απλές φορητές συσκευές που χειρίζονταν ο/οι επιβαίνοντες και η εικόνα ολοκληρώνονταν από επίγειους παρατηρητές και άλλα μέσα . Στην συνέχεια με την εισαγωγή σε χρήση ατρακτιδίων κατόπτευσης/σκόπευσης (τύπου LANTIRN , LITENING , SNIPER κτλ) , υπήρξε μια μεγάλη αύξηση των δυνατοτήτων ISR  τόσο την ημέρα όσο και την νύχτα . Τα πιο προηγμένα κράτη , διέθεταν και κατασκοπευτικά αεροσκάφη τα οποία πετούσαν σε μεγάλο υψόμετρο , καθώς και κατασκοπευτικούς δορυφόρους . Όλα αυτά γίνονταν σε στρατηγικό επίπεδο . Από εκεί και μετά ότι πληροφορία έπαιρνε ο διοικητής επί του πεδίου , αποτελούσε προιόν οπτικής αναγνώρισης των ίδιων του των ανδρών ή του μεταφερόταν από το στρατηγείο . Με την μαζική είσοδο σε υπηρεσία μή επανδρωμένων αεροχημάτων φορέων ειδικών αισθητήρων (ηλεκτοοπτικών/υπέρυθρων EO/IR καμερών ή/και ραντάρ συνθετικού διαφράγματος SAR)  και την χρήση αυτων από μονάδες επιπέδου Ταξιαρχίας αλλά και ακόμα μικρότερες , η τακτική αντίληψη επί του πεδίου ανέβηκε γεωμετρικά . Ταυτόχρονα , δημιουργήθηκαν οι δομές διοίκησης που θα μπορούσαν να παραλάβουν , να επεξεργαστούν και να μοιράσουν στους διοικητές τις πληροφορίες που πλέον ήταν διαθέσιμες . Τα δεδομένα άλλαξαν τελείως και συντελέστηκε μια πραγματική επανάσταση η οποία είναι ακόμα εν εξελίξει με άγνωστη κατάληξη και με τις δυνατότητες αυτόνομης εκτέλεσης αποστολών/επιχειρήσεων τύπου ISR από ακόμα μικρότερα κλιμάκια . Αυτά σε προηγμένους δυτικούς στρατούς .

UAV PUMA . Δεν είναι σπάνιο πλέον , διοικητές Συνταγμάτων ή και Ταγμάτων συμμαχικών κρατών να έχουν στην διάθεσή τους τέτοια μέσα . Οι ειδικές δυνάμεις τα χρησιμοποιούν σε ακόμα μικρότερα κλιμάκια .

Σε αντιαντάρτικες επιχειρήσεις , οι ενέργειες των εν λόγω εναέριων μέσων μπορει να λάβουν χώρα πριν από την κρούση των ανταρτών αποτρέποντάς την , κατά την διάρκεια ή στα πρώτα λεπτά αυτής , δίνοντας το πλεονέκτημα της καλυτερης επιχειρησιακής αντίληψης στα μαχόμενα τμήματα . Η εξουδετέρωση των ανταρτών , γίνεται από μονάδες πυροβολικού που βρίσκονται στην περιοχή , ή άλλα αεροσκάφη τα οποία κατευθύνονται και καταυγάζονται από τα εναέρια μέσα με τους ειδικούς αισθητήρες που αναφέραμε παραπάνω . Αυτές οι απόστολές εγγύς αεροπορικής υποστήριξης , αναφέρονται ως CAS (Close Air Suport) . Πολλές φορές τα ίδια αεροσκάφη/αεροχήματα , μεταφέρουν και αισθητήρες για αναγνώριση/καταύγαση αλλά και οπλισμό για εξουδετέρωση στόχων εδάφους . Χαρακτηρηστικό το παράδειγμα του UAV Reaper που χρησιμοποιείται κυρίως από τις ΗΠΑ  .

UAV τύπου RQ-9 Reaper με εντυπωσιακό όγκο οπλικού φορτίου που αποτελείται από 4 HELLFIRE , 2 GBU-12. Διαθέτει κάτω από το ρύγχος πυργίσκο AN/DAS-1 MTS-B με  ηλεκτροοπτικούς/υπέρυθρους αισθητήρες και LASER για καταύγαση ο οποίος του δίνει δυνατότητες  ISR , ενώ με τον οπλισμό που μεταφέρει , μπορεί να αναλάβει απευθείας και αποστολές εγγύς αεροπορικής υποστήριξης CAS

Ο αντιαντάρτικος πόλεμος , όσο αφορά το αεροπορικό του κομμάτι , έχει κάποια ιδιαίτερα χαρακτηρηστικά , τα οποία απαιτούν μέσα με "ειδικές ικανότητες" .
Καταρχήν το περιβάλλον είναι χαμηλής και σπανίως μέσης απειλής για τα εναέρια μέσα . Δηλαδή ο εχθρός δεν διαθέτει αντιαεροπορικά μέσα και όποτε διαθέτει , αυτά περιορίζονται σε πυροβόλα 12.7 , 14.5 και 23 χιλιοστών ή φορητούς αντιαεροπορικούς πυραύλους τύπου MANPADS . Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να επιχειρήσουν αεροσκάφη τα οποία δεν είναι ιδιαίτερα γρήγορα ή ανθεκτικά , σε αντίθεση με αντίστοιχες αποστολές σε συνθήκες συμβατικού πολέμου .
Κατά δεύτερον οι στόχοι που απαιτούνται να πληγούν , είναι μικροί και διεσπαρμένοι . Συνήθως 1-2 μαχητές μαζί . Τα μαχητικά αεροσκάφη υψηλών επιδόσεων , είναι δύσκολο να τους εντοπίσουν και να τους πλήξουν , ενώ και το κόστος χρήσης τους ανά ώρα σε συνδηασμό με τις πολύωρες συνεχείς περιπολίες που απαιτούνται , τα καθιστούν ασύμφορα . Για αυτό χρειάζεται ένα αεροσκάφος , χαμηλού κόστους χρήσης , χαμηλής ταχύτητας απώλειας στήριξης με ειδικό οπτικό/υπέρυθρο αισθητήρα , ώστε να μπορεί να εντοπίσει τους στόχους μέρα-νύχτα και να τους πλήξει ή να τους καταυγάσει με καταδείκτη Laser για να πληγούν από όπλα άλλων αεροσκαφών .
Κατά τρίτον οι αποστάσεις μεταξύ των ανταρτών και των φίλιων τμημάτων μπορεί να είναι ιδιαίτερα μικρές ή σε κοντινή απόσταση από τους αντάρτες να υπάρχουν άμαχοι που κινδυνεύουν . Υπό  αυτές τις συνθήκες , τα κλασικά όπλα των μαχητικών αεροσκαφών όπως βόμβες των 500 , 1000 ή 2000 λιβρών και μαζικά πυρά πυροβολικού είναι ακατάλληλα . Χρειάζονται όπλα ακριβείας με μικρές εκρηκτικές κεφαλές , όχι μεγαλύτερες από έναν Hellfire (στην πραγματικότητα και ο Hellfire είναι υπερβολή) και καθαρό πεδίο παρατήρησης στόχευσης και βολής . Τα παραπάνω γίνονται ιδιαίτερα κατανοητά αν παρακολουθήσουμε το ντοκιμαντέρ "επιχείρηση Ανακόντα - η μάχη του υψώματος του Ρόμπερτ" που υπάρχει στους συνδέσμους . Η αλήθεια είναι ότι τέτοιου είδους επιχειρήσεις στην αρχή του πολέμου , ανάγκασαν τις ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ , να προμηθευτούν μαζικά εξειδικευμένα αεροσκάφη για CAS/COIN και ISR .

AC-208B της αεροπορίας του (νέου) ΙΡΑΚ . Το αεροσκάφος είναι τροποποιημένο πολιτικό μοντέλο το οποίο διαθέτει πυργίσκο με ηλεκτροοπτικούς αισθητήρες , καταδείκτη LASER και δυνατότητα βολής πυραύλων HELLFIRE . Φτηνό και πετυχημένο αεροσκάφος ISR , CAS/COIN .

Ένα από τα αεροπορικά μέσα που είναι πάρα πολύ αποτελεσματικά σε αποστολές CAS/COIN είναι το μαχητικό ελικόπτερο . Η φιλοσοφία κατασκευής του γενικότερα είναι άρηκτα συνδεδεμένη με συνθήκες μάχης τέτοιου είδους και χρησιμοποιείται συστηματικά σε όλα τα πεδία αντιαντάρτικου πολέμου . Τα όπλα που φέρει είναι ακριβώς του απαιτούμενου μεγέθους , ενώ και τα πυροβόλα που είναι σχεδόν πάντα βασικός εξοπλισμός , αποτελούν την καλύτερη λύση σε σχέση τιμής προς απόδοση για την εξουδετέρωση των ανταρτών . Επιπλέον τα μαχητικά ελικόπτερα διαθέτουν και κάποια θωράκιση , οπότε είναι ανθεκτικά σε βολίδες φορητών όπλων . Υπάρχουν όμως και μειονεκτήματα , τα οποία θα τα δούμε στην συνέχεια .

Super Cobra . Από την αρχή της επιχειρησιακής του καριέρας πριν σχεδόν 50 χρόνια , εκτελεί με μεγάλη επιτυχία αποστολές τύπου CAS/COIN .

Τα τελευταία χρόνια , και ενώ μεγαλώνει η ανάγκη για αποτελεσματικότερη χρήση των αεροσκαφών  CAS/COIN με βελτιωμένη σχέση τιμής προς απόδοση , σχεδιάστηκαν πιο εξειδικευμένα ελαφριά και φτηνότερα κατευθυνόμενα βλήματα . Δύο τέτοια παραδείγματα είναι ο πύραυλος Griffin και η βόμβα Viper strike . Και τα δύο με βάρος και κόστος περίπου στο μισό του Hellfire . Τον τελευταίο καιρό γίνονται  δοκιμές με ακόμα μικρότερα βλήματα για χρήση από πολύ μικρά UAV . Ένα τέτοιο όπλο , είναι η βόμβα Pyros της Raytheon συνολικού βάρους 5-6κιλών . Ο εξοπλισμός των UAV του μεγέθους του Sperwear ή του Πήγασος ΙΙ ή και ακόμα μικρότερων σε μέγεθος , θα αλλάξει την τακτική χρήσης των αεροχημάτων επί του πεδίου , διευκολύνοντας και τις επιχειρήσεις CAS/COIN . Αυτό φυσικά για να γίνει , θα περάσουν μερικά χρόνια ακόμα .

Έξυπνη βόμβα ανεμοπορίας τύπου PYROS . 1-2 ίσως εώς και 4 τέτοια ή αντίστοιχα πυρομαχικά θα μπορούν να μεταφέρονται από τα μη επανδρωμένα αεροχήματα τύπου Sperwear και Πήγασος στο εγγύς μέλλον .

Αντι επιλόγου .
Με βάση τα στοιχεία που διαθέτουμε , παρατηρούμε ότι οι δυτικοί στρατοί χρησιμοποιούν μη επανδρωμένα αεροσκάφη όλων των μεγεθών για αποστολές ISR , συνεπικουρούμενα από εξειδικευμένα επανδρωμένα αεροσκάφη . Για τις επιχειρήσεις CAS , χρησιμοποιούν μεγάλα UAV και μαχητικά ελικόπτερα αλλά και γενικότερα όλα τα διαθέσιμα μαχητικά τους , τα οποία καθοδηγούνται από τα προαναφερθέντα εξειδικευμένα αεροσκάφη . Βλέπουμε λοιπόν ότι πολλά και διαφορετικά αεροπορικά μέσα , αποτελούν μια αλυσίδα , η οποία πετυχαίνει την καλύτερη σχέση τιμής προς απόδοση , στο υψηλότερο επίπεδο αποτελεσματικότητας .

Μετά την πρώτη προσπάθεια γενικής ανάλυσης της αεροπορικής διάστασης και των μέσων του αντιαντάρτικου αγώνα , σε επόμενο άρθρο θα δούμε κάποια επι μέρους χαρακτηρηστικά των εναέριων μέσων . Θα αναλύσουμε επίσης και την Ελληνική διάσταση του θέματος και θα κάνουμε τις προτάσεις μας .

σύνδεσμοι

http://www.casr.ca/mp-army-aviation-coin-daly.htm
http://www.slideshare.net/1st_TSG_Airborne/at6c-texan-ii-observationattack-aircraft
http://www.afa.org/PresidentsCorner/WashingtonPerspective/2012/02282012_HASC_USAF_Joint_Statement.pdf
http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a540248.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/General_Atomics_MQ-9_Reaper
http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a517800.pdf
http://en.wikipedia.org/wiki/Beechcraft_T-6_Texan_II
http://en.wikipedia.org/wiki/Embraer_EMB_314_Super_Tucano
http://www.youtube.com/watch?v=TEa4r0J3fnQ
http://www.youtube.com/watch?v=LA2NXZqZOXg
http://www.youtube.com/watch?v=YXcjDnS9feE
http://defensetech.org/2011/10/26/atks-ac-208-combat-caravan-gunship/
http://www.raytheon.com/capabilities/products/pyros/
http://www.defenseindustrydaily.com/gbu44-viper-strike-death-from-above-03127/
http://www.defenseindustrydaily.com/field-report-on-raven-shadow-uavs-from-the-101st-01487/
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=JcDlVWdVddY#at=159
http://www.defenseindustrydaily.com/raytheons-griffin-mini-missiles-07182/